ԵՐԵՎԱՆ,  22 ՀՈՒՆՎԱՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Երաժիշտ, բանաստեղծ, «Բարդ» ակումբի հիմնադիր Վախթանգ Հարությունյանը առաջիկայում պատրաստվում է թողարկել իր նոր՝ թվով յոթերորդ ձայներիզը: Սկավառակի, երգահանի ստեղծագործական կյանքի և երաժշտության մասին «Արմենպրես»-ի թղթակիցը զրուցել է արվեստագետի հետ:

-Երգահան եք, բանաստեղծ, գեղանկարիչ և ռեժիսոր: Ինչպե՞ս ծնվեց սերն արվեստի հանդեպ:

-Ինչպես երգը, այնպես էլ նկարչությունն ինձ համար ինքնադրսևորման շերտեր են: Երբ խոսքի հնարավորությունը կամ լռության ինչ-որ մի բաժին հասունանում է, զգացածս երբեմն արտահայտվում է գույներով, և սկսում եմ խաղալ դրանց հետ: Այնպես որ, դա չի կարելի գեղանկարչություն կոչել, ավելի շատ՝ ինքնադրսևորման միջոց:

Փախչում եմ «արվեստ» բառից: Արվեստ… Չգիտեմ՝ ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում: Հավանաբար, այն ամենն, ինչ դու այսօր ունես, և դա ինչ-որ դրսևորման միջոցով ավելի լավն է քեզ դարձնում, կարելի է կոչել արվեստ: Եթե դա նաև այլ մարդկանց հնարավորություն է տալիս ավելի լավը դառնալ, ուրեմն դա նույնպես արվեստի դրսևորում է, և այն կարելի է հանրայնացված համարել: Բնավ կարևոր չէ, թե ինչ աշխատանք ես դու կատարում. կարելի է շատ գեղեցիկ փոս փորել, և դա էլ համարել արվեստի գործ, քանի որ այդ ընթացքում դու ավելի լավն ես դառնում:

-Ինչո՞ւ կիթառ:

-Դա այն գործիքն է, որը լռության հետ ուղղակի կապ ունի: Կան շատ երաժշտական գործիքներ, որոնք իրենց հնչյուններով բեկում են լռությունը. կիթառն ասես փաթեթավորում է լռությունն ու միջավայր ստեղծում խոսքի համար: Ի դեպ, ֆիզիկայում կիթառի հնչյունները մարդու սրտի բաբախի հետ նույն դիապազոնում են գտնվում. գուցե դա է պատճառը, որ այն սրտակից բարեկամ է:

-Ասում են՝ երաժշտությունը սերտում են դասասենյակներում, երաժիշտ են դառնում  հրապարակներում: Դուք ինչպե՞ս եք երաժիշտ դարձել:

- Առաջին հերթին երաժշտությունն ինձ համար հարցականների տարածք է, որոնց ետևից եմ գնացել: Հավանաբար, երաժշտության միջոցով ինքս ինձ եմ ցանկացել բացահայտել: Այն հանրայնացնելու միտում կամ ցանկություն երբեք չեմ ունեցել:

Ստեղծագործում եմ, քանի որ չեմ կարող դա չանել: Երբ պարզվում է, որ արածդ միայն քոնը չէ, դու փորձում ես այն ավելի ճիշտ մատուցել: Վերացական ասեմ. երբ գետի ջուրը սարերից հոսում է ներքև, իր հետ տիղմ, քարեր է բերում, բայց խմելու համար մենք ջուրն անպայման մաքրում ենք, թողնում ենք, որ այն հանգստանա, նոր խմում ենք: Այդպես էլ երգն է, բանաստեղծությունը: Դու պետք է մաքրես այն, իսկ «հրապարակում» կլինի դա, միայն մի զույգ աչք կհետևի, թե հազարավոր՝ էական չէ: Ցանկացած դեպքում մարդու սրտին հասնելն ամենակարևորն է:

- Մի առիթով նշել եք, որ ձեր երաժշտության վրա մեծ ազդեցություն է թողել հեղինակ կատարող Բուլատ Օկուջավան, որի երգերում բացահայտվում են մարդը, աշխարհը, ճշմարտությունն ու աստվածայինը: Դուք ձեր ստեղծագործություններում շեշտն ինչի՞ վրա եք դնում, ի՞նչ եք բացահայտում:

-Կանխավ չեմ որոշում, թե ինչի մասին եմ գրելու: Ինձ հուզող հարցականների խմորման արդյունքում ձևավորվում է այն, ինչ գրում եմ: Եթե դա սիրո քնարական շարքն է, ապա պետք է տոգորված լինես նման զգացողություններով, տարված լինես, նման հուզական ֆոնում լինես, որ այդ հույզերի արդյունքում ծնվեն սպասման, բաժանման, կորստի և այլ երևույթների մասին երգեր: Ես ինձ չեմ կարող կոչել քնարական երգահան, քանզի ունեմ շարք, որը միտված է հասարակության խնդիրներին: Այդ երգերում, ինչպես հայելու մեջ, արտացոլվում են այն արատավոր և ոչ արատավոր երևույթները, որոնք մեր հանրությունն ախտի տեսքով կրում է: Համերգների ժամանակ հարյուրավոր երգերից ընտրում եմ երեսունը, որոնք ինձ այդ պահին իսկապես հուզում են: Ազնիվ եմ իմ գործում և, այսպես ասած, ոչ մի ձևաչափով պատվեր չեմ կատարում:

-Բոլոր ժողովուրդների համար էլ երգը, երաժշտությունը կարևոր պահանջմունք են: Ըստ ձեզ՝ մեր հասարակությունը հեղինակային երգի պահանջ ունի՞:

-Հեղինակային երգը երաժշտությամբ փաթեթավորված պոեզիա է: Կարող է նաև  մարգարեական լինել, այսինքն՝ այն, ինչ միտված է գալիքին, ինչը կարող է մեր իրականությունը դառնալ և հնչում է այսօր: Վաղվա մասին երաժշտությունը, խոսքը հաճախ կարող է չհասկացվել: Մենք հեշտ ենք ընկալում այն, ինչ արդեն իսկ ապրված է ու կարծրացած: Հեղինակային երգը խնդիր ունի բացել այն շերտերը, որոնք այսօրվանից մեզ տանում են վաղը: Այն ասես  հող է նախապատրաստում, որը ապագայում պետք է ծիլ տա: Եթե այն այդպիսին չի, ապա արվեստ կոչելու իրավունք չունես: Արվեստը չպետք է միշտ հաճոյանա քո քիմքին, այն կարող է նաև դառը լինել:

-Անդրադառնանք «Բարդ» ակումբին, որը հիմնադրել եք 2008 թվականին: Ովքե՞ր են ակումբի անդամները, ակումբի ունկնդիրները:

-Մեզ մոտ գալիս են բացառապես նրանք, ովքեր իրականությանն առերեսվելու վախից արդեն ձերբազատվել են կամ այդ ճանապարհին են: Երեք ժամ համերգ, որի թեմատիկան տարբեր է: Երգում ենք հայրենասիրության մասին, Կարեն Մամիկոնյանը կատարում է գործեր տականք հարևանների մասին, Էդվարդ Զորիկյանը` մարդաբանական այգու, Երևանին երգեր է ձոնում Քրիստ Մանարյանը:

Եթե փորձենք հասկանալ, պատրա՞ստ է, արդյոք, հասարակությունը հեղինակային երգին, ասեմ, որ այն անակնկալ է, հաճելի ստրես: Ես հենց այնպես չասացի առերեսվել: Մենք հաճախ մեր ինքնության հետ բախվելու խնդիր ունենք, հասարակության բոլոր ախտերը հաճախ չենք տեսնում, թաքնվում ենք, բայց մեզանից յուրաքանչյուրն իր մեղքի բաժինն ունի դրանում: Ակումբն անկեղծ հարթակ է, որը միտված է մարդու տեսակի բացահայտմանն ու գեղեցիկին: Մեր համերգներից մարդիկ բարիացած են տուն գնում:

-Կա՞ն ծրագրեր, որոնք պատրաստվում եք կյանքի կոչել մոտ ապագայում:

-Աշխատում եմ նոր, թվով 7-րդ ձայնասկավառակի թողարկման վրա: Հավանաբար, այն կկոչվի «Հարազատ ստվերներ»: Հիմա մշակում եմ 11-րդ երգը և հուսով եմ, որ հաջորդ ամսվա կեսին կավարտեմ աշխատանքները և մենահամերգով հանդես կգամ:

-Իսկ հեղինակային ֆիլմ նկարահանելու միտք ունե՞ք:

-Եթե երգ գրելիս ես եմ ու ես, ապա ֆիլմի դեպքում շատերին է պետք ներգրավել աշխատանքի մեջ: Կան մի քանի սցենարներ, որոնք դեռ չեմ ամփոփել ու չեմ արել դա: Հենց վերջակետ դնեմ սցենարին, սկսելու եմ ինձ տանջել, որ այն չիրականացրեցի: Հիմա միայն սկավառակն ամփոփելու մասին եմ մտածում, հետո կհավաքեմ ուժերս ու այլ բաներ կանեմ: Պետք է լծվել նաև հեղինակային երգի փառատոնի անցկացմանը: Ամռանը բարդ երաժիշտներով գնում ենք քաղաքից դուրս, վրանային քաղաք ստեղծում ու համերգներ տալիս: Այս տարի գուցե գնանք Ծաղկաձոր, հետո Սևան, հետո էլ համերգ կտանք Երևանում: Այդ ամենն իրականացնելու ենք հունիս, հուլիս, օգոստոս ամիսներին:

Հարցազրույցը` Անժելա Համբարձումյանի

Լուսանկարները` Տաթև Դուրյանի

Նյութի սկզբնաղբյուր