Հարցազրույց երգահան, հեղինակ-կատարող Էդուարդ Զորիկյանի հետ

15.08.2015
Hraparak.am

- Պարոն Զորիկյան, «Հուսո առագաստ-2015» հեղինակային երգի փառատոնն իր ձեւաչափի մեջ 1-ին անգա՞մ է անցկացվում, թե՞ նախապատմություն ունի։

- Առաջին անգամ այս երգաոճի առկայության մասին Հայաստանում բարձրաձայնեցին դեռ կոմունիստների օրոք: Այն ժամանակ՝ գորբաչովյան տարիներին, Հայաստանի պետական հեռուստատեսությունը մի հավաք կազմակերպեց: Հենց հեռուստաաշտարակի մերձակա անտառում, խարույկի շուրջ տեսագրեցին կիթառի նվագակցությամբ երգեր կատարող մի քանի երիտասարդի եւ այդ տեսանյութը եթեր հեռարձակեցին, նրանք նույնիսկ հեղինակ-կատարողներ չէին, բայց այս երգաոճի մեծ սիրահարներ էին: Մասնակիցների թվում իմ համակուրսեցի Արմեն Ղազարյանն էր, ղարաբաղյան պատերազմում զոհված իր ընկերներից՝ Արմեն Երիցյանն ու եւս մի երկու հոգի: Այս հավաքը, իհարկե, փառատոն չէր, բայց փառատոնային շարժման համար ելակետային հենք հանդիսացավ: Հետագայում, հեղինակային երգի մրցույթ-փառատոններ կազմակերպվեցին Եղեգնաձորում: Նախաձեռնողներից մեկն ու շարժիչ ուժը մեր Արմեն Ադամյանն էր՝ սիրված հեղինակ-կատարող: Ինքս միշտ խույս էի տալիս նման մրցույթներից, քանզի գտնում էի, որ մրցույթ ասվածը սպորտային կատեգորիա եւ չափանիշ է: Արվեստին բնորոշ են անհատականությունը, յուրօրինակությունը, գործի գեղեցիկ եւ ազդեցիկ մատուցումը, նոր խոսքի, ասելիքի առկայությունը: Այնուհանդերձ, ընկերոջս՝ Վահան Արծրունու հորդորով երկու անգամ մասնակցեցի Եղեգնաձորի փառատոնին, ծանոթացա Հայաստանի տարբեր մարզերից ժամանած հեղինակ-կատարողների հետ, ովքեր այսօր հայտնի եւ սիրված արտիստներ են: Հետո եղավ պատերազմ եւ ընդմիջում: Հետո հեղինակային երգի «Ոսկե լար» Երևանյան փառատոնն էր, որին մասնակցեց նաև հայ ժամանակակից հեղինակային երգի հիմնադիրներից՝ Ռուբեն Հախվերդյանը: Նորից ընդհատում: Հաջորդը հեղինակային երգի «Ընթացք» հանրապետական փառատոնն էր, ուր ես հրավիրված էի որպես ժյուրի և առաջին անգամ պիտի ոչ թե մասնակցեի, այլ ժյուրիի մյուս անդամների հետ համատեղ  գնահատեի երիտասարդ մասնակիցների ստեղծագործությունները: Հեղինակային երգի «Ընթացք» փառատոնը հիշարժան է այն բանով, որ լավագույն տասնյակի մեջ ընդգրկվեցին առաջին չորս հորիզոնականներում հայտնված չորս երիտասարդներ, ում անուններն այսօր հայտնի են հանրությանն իսկ նրանց երգերը՝ սիրված: Նրանք են Արմինե Հայրապետյանը, Տաթևիկ Աղամիրյանը, Վախթանգ Հարությունյանն ու Արեգ Նազարյանը:Հետո, նորից դադար: «Ընթացք»-ին հաջորդեց հեղինակային երգի «Ոսկե կիթառ» հանրապետական փառատոնը /2006, 2007 և 2008 թվականներին/, որի կազմակերպիչներն էին ՀՀ Մշակույթի Նախարարությունը, «Մշակույթի զարգացման հիմնադրամն» ու «Օվացիա» պրոդյուսերական կենտրոնը : «Ոսկե կիթառ-ը» բացահայտեց այն ժամանակ ամենաերիտասարդ մասնակից՝ Վարդան Գայստյանին, Ռուբեն Քամալյանին և իհարկե, նրանց հետ մեկտեղ, ևս մի շարք շնորհալի երիտասարդների:Հետո՝ նորից ընդմիջում, որը տևեց 6 տարի: Պատճառը փոքր-ինչ զավեշտալի էր հնչում՝ համաշխարհային ֆինանսա-տնտեսական ճգնաժամի առկայություն: Մենք , «Ոսկե կիթառ» փառատոնի նախաձեռնող ՝ Սամվել Մեսրոպյանի հետ, այդ տարիների ընթացքում մի քանի անգամ դիմեցինք ՀՀ Մշակույթի Նախարարություն և առաջարկեցինք վերսկսել «Ոսկե կիթառ-ը»: Պատասխանն անփոփոխ էր՝ փող չկա:

Բառացիորեն մի քանի շաբաթ առաջ ինձ հեռաձայնեց Վախթանգ Հարությունյանն ու ասաց, որ Կոմպոզիտորների միության նախագահ Արամ Սաթյանի հետ ձեռք է բերել նախնական պայմանավորվածություն՝ «Երգի փառատոն-2015» մեգանախագծի սահմաններում անցկացնել նաեւ հայ հեղինակային երգի փառատոնը: Վախթանգն առաջարկեց ինձ ղեկավարել փառատոնի գեղարվեստական մասը: Այն, ինչ մենք արեցինք, կարելի է բնութագրել որպես սպրինթ-մրցավազք, քանզի փառատոնի կազմակերպչական, նախապատրաստական աշխատանքների համար գրեթե ժամանակ չկար՝ պետք էր հասցնել կատարել փառատոնի տպագրական-հրատարակչական աշխատանքները, պատրաստել մրցանակներ՝ գավաթների, կրծքանշանների, վերնաշապիկների տեսքով, հանրությանը հայտարարել փառատոնի մասին եւ ներգրավել ստեղծագործ հայ երիտասարդությանը: Մի խոսքով՝ անելիքը շատ էր, ժամանակը՝ քիչ, բայց, ի շնորհիվ «Հուսո առագաստ-2015» փառատոնի տնօրեն Վախթանգ Հարությունյանի եռանդի, ի վերջո, կարողացանք նախապատրաստել եւ անցկացնել Սեւանում փառատոնի առաջին փուլը: Առջեւում փառատոնի երկրորդ փուլն է՝ Դիլիջանում: Ուզում եմ ասել, որ հեղինակային երգի ոճում ստեղծագործող այն երիտասարդները, ովքեր ինչ-ինչ պատճառով չեն հասցրել մասնակցության հայտեր ներկայացնել, կարող են այդ անել մինչեւ օգոստոսի 24-ը: Գործում է հայտերը ներկայացնելու թե՛ օնլայն տարբերակը, թե՛ անհատապես ներկայացնելու հնարավորությունը: Այս երիտասարդների համար մենք օգոստոսի 24-ին, Կոմպոզիտորների տանը կանցկացնենք լսումներ եւ հնարավորություն կընձեռենք լավագույններին՝ անցնել երկրորդ փուլ:Ուզում եմ հատուկ նշել, որ «Հուսո առագաստը», ընտրելով քաղաքամայր Երեւանից դուրս հանելու եւ այս առումով այն ապակենտրոնացնելու, տարածելու քաղաքականությունը, ինքն է լողալու դեպի ՀՀ մարզերը: Սրանով մենք, ինչ-որ տեղ, վերականգնում ենք հին երգասացների ավանդույթը՝ քաղաքից քաղաք անցնելն ու տեղում ելույթներ ունենալու մշակույթը: Կուզեի, որ տեղական ինքնակառավարման մարմիններն էլ իրենց հերթին վերականգնեին երգասացներին պատշաճ ընդունելու, ունկնդրելու եւ ճանապարհելու մշակույթը: 

- Փառատոնին մասնակցելու քանի՞ հայտ է եղել, եւ մասնակիցների մեջ նոր անուննե՞րն են ավելի շատ, թե՞ հանդիսատեսին ծանոթ երաժիշտներ էլ կան։

- Կարծում եմ, որ ոչ մի փառատոն չի կարող կայանալ առանց հայտնի անունների մասնակցության: Այս առումով «Հուսո առագաստ-2015-ը» բացառություն չէ: Փառատոնին մասնակցում են 12 հայտնի անուններ, ոոնց երգերը հանդիսատեսի կողմից սպասված են եւ սիրված, ինչի մասին վկայում է դահլիճում հանդիսատեսի ձայնակցությունը: Փառատոնի պատվավոր հյուրն է Ռուբեն Հախվերդյանը: Երկրորդ փուլն անցած երիտասարդների թիվն առայժմ 15-ն է:   

- Գիտեմ, որ փառատոնում տարիքային եւ թեմատիկ սահմանափակում չկա, դա չի՞ դժվարացնում ընտրությունը։

- Իրոք որ, ես ի սկզբանե որոշեցի հանել նման սահմանափակումները: Փորձը ցույց է տալիս, որ ստեղծագործական միտքը ոչ մի կապ չունի տարիքի հետ: Իհարկե, տարիքի հետ փորձառություն ես ձեռք բերում, բայց երիտասարդների անկեղծությունն ու դրանից բխող ինքնադրսեւորումն ինձ համար ավելի կարեւոր են: Եվս մեկ պատճառ կա, ինչի հիման վրա մենք որոշեցինք չսահմանափակել երիտասարդներին որեւէ թեմատիկ պարտադրանքով: Մեզ հետաքրքրում է, թե ինչ է հուզում այսօրվա երիտասարդներին, ուստի նրանց ինքնադրսեւորման բացարձակ ազատություն ենք ընձեռել: Ոչ մի սահմանափակում, ոչ մի գրաքննություն: Միակ չափանիշը կիրթ հայերենն է:

- Ովքե՞ր են ժյուրիում ընդգրկված, եւ 1-2-րդ փուլ ընտրությունն ինչպե՞ս եք արել։ Փառատոնն ի՞նչ հնարավորություններ է ընձեռելու մասնակիցներին։

- «Հուսո առագաստ-2015» փառատոնի ժյուրիի անդամներն են Արմինե Հայրապետյանը, Սվետլանա Ալեքսանյանը, Վախթանգ Հարությունյանն ու ես: Փառատոնի եզրափակիչ փուլում ժյուրիի աշխատանքին ակնկալում ենք նաեւ Ռուբեն Հախվերդյանի մասնակցությունը, քանզի նրա կարծիքը մեզ համար անչափ կարեւոր է: Մինչեւ փառատոնի առաջին փուլը, անցկացվել են նախնական լսումներ, քննարկումներ, ինչի հիման վրա ընտրել ենք այն մասնակիցներին, որոնց ստեղծագործությունները հեղինակային են եւ որոշակիորեն համապատասխանում են բեմից կատարելու պահանջներին: Իհարկե, կային երիտասարդներ, ովքեր գեղեցիկ երգեր էին ներկայացրել, որոնց հիմքում այլ հեղինակի խոսքն էր: Այս հայտատուներին եւս մեկ անգամ բացատրեցինք, թե ինչ ենք հասկանում հեղինակային երգ ասելով: Նրանք այս տարի փառատոնին չեն մասնակցելու, բայց համոզված եմ, որ իրենց մեջ առկա ստեղծագործական ավյունը կստիպի նրանց մինչեւ «Հուսո առագաստ-2016-ը» գրել եւ ներկայացնել հեղինակային երգեր: Երկրորդ փուլ անցած 15 հոգուց բացի, եւս 12 հայտնի հեղինակներ կմասնակցեն դիլիջանյան համերգներին: Կլինեն նաեւ հյուրեր: Դիլիջանում, եզրափակիչ փուլն անցած մասնակիցներից կընտրվի լավագույն տասնյակը, եւ նրանց համար հնարավորություն կընձեռվի երգերը ձայնագրելու եւ CD-ի տեսքով ավելի լայն շրջանակներին ներկայանալու: Երեւանում, Թումանյան 40 հասցեում գործում է բարդերի ակումբը՝ ամենշաբաթյա հավաքների ձեւաչափով: Ակնկալում եմ հետագայում նորահայտ երիտասարդներին տեսնել նաեւ այդ հավաքներին:

- Հեղինակային երգն ինչքանո՞վ է պահանջված մեր երկրում։ Այսօր հեղինակ-կատարողներն իրենց հանդիսատեսի հետ հանդիպում են հիմնականում փաբերում, դա նորմա՞լ է, թե՞ պահանջարկի հարց է:

- Այս հարցը մշտական հարցերի շարքից է: Հավատացեք, արվեստում ամենեւին կարեւոր չէ պահանջված լինելու չափը: Որպես օրենք, պահանջված է լինում մատչելին, բայց մատչելին չէ՛, որ արժեքավորն է: Պատահական չէ, որ ֆիլմարվեստում առկա է «հեղինակային կինո» հասկացությունը: Այս ֆիլմերը մեծաքանակ հանդիսատես երբեք չեն հավաքել ու երբեք էլ չեն հավաքելու, սակայն մասնագետների կողմից ընդունվել են որպես յուրահատուկ, յուրատեսակ ասելիքի, աշխարհընկալման, ինչ-որ տեղ՝ նոր խոսքի դրսեւորում: Հեղինակային երգն այս առումով նույնն է: Մեր հանդիսատեսը հատընտիր է: Իսկ փաբային հավաքների մասին կասեմ, որ սա նոր, բայց շատ կարեւոր իրողություն է, քանզի այդ ակումբներում հավաքվում են մարդիկ, ովքեր իրոք սիրում եւ գնահատում են այս երեւույթը: Մենք տարեկան այնքան համերգներ ենք տալիս, որ դժվար թե գտնվի արվեստի որեւէ մեկ այլ ճյուղի ներկայացուցիչ կամ հավաքական որեւէ մի ուժ, ով կարող է մեզ հետ այս հարցում մրցակցել:


Նյութի հեղինակ՝
Սոնա ԱԴԱՄՅԱՆ

Նյութի աղբյուրը