«ԱԶԳ» օրաթերթ #162, 08-09-2010

Հեղինակային երգի ամենշաբաթյա երեկոները, որ ընթանում են արդեն մեկ տարի անընդմեջ The Club-ում, ամառային հանգստի շրջանից հետո կվերսկսվեն սեպտեմբերի 17-ին: Հենց դա էլ Հայաստանում հեղինակային երգի հասանելիության ու պահանջվածության մասին ավելի քան հարյուր երգերի ու բանաստեղծությունների հեղինակ, «Հայոց տաճարներ» ֆիլմաշարի հեղինակ-պրոդյուսեր, «Ցնորք», «Վերադարձ», «Ես ու Ես» ալբոմների հեղինակ Վախթանգ Հարությունյանի հետ զրույցի առիթ դարձավ:

- Հայաստանում հեղինակային երգը պահանջվա՞ծ է, ունկնդիր ունի՞:

- Վստահաբար ունի: Պարզապես ներկայացնելու ասպարեզն է անպատկերացնելիորեն նեղացվել: Ներկայացնելու քիչ ավելի նպաստավոր պայմաններում, քան մեր իսկ ստեղծածը, անկասկած շատ ավելի մեծ լսարան կունենային հեղինակային երգերը:

- Այնուամենայնիվ, այսօր հեղինակային երգը հասանելի է նախընտրողներին: Ի՞նչ միջոցներով:

- Բնականաբար, օգտագործվում են սոցիալական ցանցերի ու ընդհանրապես համացանցի ստեղծած հնարավորությունները, բայց, իմ խորին համոզմամբ, առաջնայինն ու իրապես ազդեցիկը համերգն է, որ հեղինակային երգի դեպքում մտքերի փոխանակում է ու սրտերի կամուրջ:

- Համերգներն ի՞նչ ընդգրկմամբ եւ որչա՞փ հաճախակի են լինում:

- Մեկ տարի առաջ 7 հոգով հավաքվեցինք, եւ ի պատիվ ու ի մեծարումն թարգմանիչ Ռաֆայել Պապայանի, որ Բուլատ Օկուջավայի գործերի փայլուն թարգմանությունների հեղինակ է, համերգ կազմակերպեցինք: Օկուջավայի գործերն էինք կատարում, եւ երեքուկես ժամ անց էլ ունկնդիրը դահլիճը չէր լքում: Իսկ բարդերին, որ անհատականություններ են, համախմբելը ամենադժվար, անգամ անհնար բաներից մեկն է: Ինչ-որ չափով խենթ պետք է լինելՙ նման նախաձեռնության գնալու համար: Բայց մշակույթի նախարարության եւ այլ կառույցների պարապուրդի պատճառով ինքնարտահայտվելու տիրույթը կորցրել էինք, ու դա էլ նկատի առնելովՙ The Club-ի տնօրինության հետ որոշեցինք գնալ նման խելառության, չէ որ գրվածը պիտի հնչեր, ի վերջո դա է նաեւ հղկում ու որոշում տվյալ գործի կյանքը: Ու հեղինակային երգի երեկոները դարձրինք ամենշաբաթյա, հատկապես որ նման փորձ արդեն կար: Դեռ 1990-ականների սկզբից երգահան Արարատ Բոբիկյանը նման համերգներ էր կազմակերպում, որոնք կոչվում էին «Համերգՙ մոմի լույսով», եւ այն ցուրտ տարիներին ասում էր. «Խավարը մեր ներսում է»: Այդ խավարն էր փորձում ցրել հեղինակային երգի երեկոներով:

- Ժամանակը ցույց տվեց, որ այդ նպատակին մեծապես նպաստեցին համերգները, իսկ այսօր ի՞նչ դեր են կատարում այդ երեկոները:

- Ինչպես դաժան 1990-ին, երբ հեղինակային երգի երեկոները տեղի էին ունենում Ճարտարապետների միության դահլիճում, որտեղ սարսափելի ցուրտ էր. մի նավթավառը բեմում էր, մյուսըՙ բեմից ցած, ձեռքերս մի կերպ տաքացնելով ելույթ էինք ունենում, այնպես էլ հիմա, երբ հարմարավետությունն ամբողջական է, եւ յուրաքանչյուր ուրբաթ երեկոն էլՙ համերգային, դրանք միակ վայրն են, ուր մենք միմյանց հետ կիսում ենք ամեն ինչՙ թե՛ գրածը, թե՛ ապրածը: Վերջ ի վերջո հեղինակային երգի երեկոները լուծում են ոչ միայն լսված լինելու շատ կարեւոր խնդիրը, այլեւ ճաշակ են մշակում, կրթում, միջավայր ու մտածողություն ստեղծում: Այսինքնՙ այն, ինչ պետության խնդիրն է, անհատ նախաձեռնողներն անջատ-անջատ մասնակիորեն լուծում են: Գուցե մենք այդ համերգները չկազմակերպեինք, եթե լրատվամիջոցները անդրադառնային երեւույթին, չթողնեին թափուր այդ տիրույթը, եթե բարձր արժեհամակարգի վրա հիմնված մտածողությունն ու ճաշակը, այնուամենայնիվ, գերիշխող լինեին, եթե ժողովրդի ստվար զանգվածը ցածրն ընկալելու հակումը ձեռք բերած չլիներ: Իսկ ժողովուրդն ընդունում է այն, ինչ իրեն այսօր է հասու, մինչդեռ մշակույթն այլՙ ժողովրդին վաղվա օրը ցույց տալու խնդիր ունի: Իսկ այսօր ամենուր պարտադրանքին հավասարազոր տրվում են պարզունակն ու անարժեքը, եւ մեծամասնությանը տանում դեգրադացման, սպառողական մտածողության: Հետո էլ ասում ենք, թե ազգը ձգտում չի դրսեւորում: Մինչդեռ ձգտում էինք մեր արարչագործության մեջ մեր տաշած քարի կողքին եւս մեկը դնել, այսօր եղած մեկն էլ ենք քանդում: Էլ ինչո՞վ ենք տարբերվում բարբարոս ազգերից, որ գերեզման են քանդել-հետները տարելՙ հետք չմնա:

- Հեղինակային երգի փառատոնը Հայաստանում կարծես հաստատուն հաճախականություն չի ստանում: Ո՞րն է պատճառը:

- Նախ ասեմՙ հեղինակային երգի փառատոնն առաջին անգամ կազմակերպվել ու անցկացվել է Եղեգնաձորումՙ 1988-ին եւ հաջորդաբար անցկացվել մինչեւ 1994 թվականը: Նախաձեռնող եւ կազմակերպիչն էր երգիչ-երգահան, իմ ավագ ընկեր Արմեն Ադամյանը: 2000 թվականին մեկ անգամ էլ տեղի ունեցավ հեղինակային երգի փառատոն, որի կազմակերպիչները ստացան մշակույթի նախարարության որոշակի աջակցություն, բայց դա կատարվեց մեկանգամյա ակցիայի պես, իսկ կազմակերպիչ` «Ընթացք» ՀԸ տնօրեն Հովհանես Խաչատրյանիՙ Հայաստանից հեռանալուց հետո մոռացվեց թե՛ փառատոնը, թե՛ նրա ամենամյա լինելը: 2006 թվականին այն կրկին վերականգնվեց «Օվացիա» պրոդյուսերական կենտրոնի շնորհիվ: Այժմ կազմակերպչական աշխատանքներն իրականացնում է Մշակույթի զարգացման հիմնադրամըՙ «Ոսկե կիթառ» փառատոնի տնօրեն Սամվել Մեսրոպյանի գլխավորությամբ: Հաջորդած երկու տարիներին էլ փառատոնը անցկացվեց, իսկ 2009-ին որոշողը եղավ ճգնաժամը, եւ չնայած այս տարի ՀՀ կառավարությունը հայտարարեց, որ ճգնաժամը հաղթահարել-առաջ ենք անցել, մշակույթի նախարարությունն էլ խոստացավ հավուր պատշաճի աջակցել փառատոնի անցկացմանը, այնուամենայնիվ, հրաժարվեց ֆինանսավորելՙ պատճառաբանելով, թե միջոցներ չկան, եւ տեղեկացնելով, որ դրանք 2 մլն դրամի չափով կտրամադրվեն միայն 2011-ին: Ճիշտ է, սա ասվել է ոչ պաշտոնապես, բայց այնուամենայնիվ տխուր է, երբ նման կերպով են վերաբերվում մեր հարգարժան պետական այրերը ... Այս բազմակետն էլՙ ձեր մեկնությանը: Բայց սրա կողքին փառատոներ տեղի ունեցան, որոնք աղետալի անարդյունավետ էինՙ նվիրված մի երաժշտական գործիքի եւ սահմանափակված կոնսերվատորիայի պատերի ու այդ հաստատության ուսանողների շրջանակով: Այս իրավիճակում առավել անհեռատես ու վիրավորական է հեղինակային երգի փառատոնին գումար չտրամադրելը: Ի դեպ, 25 մասնակիցներից յուրաքանչյուրն իր գործն ունի, եւ հեղինակային երգը նրանց հոգու պահանջն է, եւ յուրաքանչյուրը փառատոնից ֆինանսական որեւէ շահ չհետապնդելովՙ պատրաստակամ է 7 օրվա ընթացքում հանդես գալու 5 համերգով (Մեղրի, Կապան, Եղեգնաձոր, Ստեփանակերտ) եւ եզրափակիչ գալա համերգով Երեւանում, որպեսզի Հայաստանն իմանա, որ այս տեսակ երգ էլ կա: Թող մեծամիտ չհնչի, բայց մաքուր խոսքի ու մտքի տիրույթը հենց բարդերինն է: Վիրավորական է, որ ամենահաս աղբը շարունակում է մնալ առանց այլընտրանք: Իսկ այլընտրանքի գոյությունը փաստում ենք փառատոնով նույնպես, քանի որ հեռուստատեսությունն այդ առաքելությունը մոռացել ու, այլանդակությունը հեռարձակելով, քարոզում է չես հասկանում ինչ, ու այդ անհասկանալին դարձնում արժեքներ, որոնք հեռու են բարձրարժեքից, մաքրագործողից: Այս ամբողջի հետ էլ պարզվեց, որ մշակույթի նախարարությունն ավելի կարեոր գործեր ունի, քան արժեքավոր այլընտրանքը ներկայացնելու հնարավորություն ընձեռելն է, հետեւաբարՙ այդ քարոզի ջատագով մասնակիցներից մեկն էլ ինքն է:

Հարցազրույցը վարեց ՆԱՆԱ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԸ